پژوهشگر فضای مجازی مطرح کرد؛ خلاء مصوبات شورایعالی فضای مجازی در مدیریت راهبردی فضای سایبر

یک پژوهشگر فضای مجازی با برشمردن چالش های پیش روی نهادهایی که وظیفه امنیت سایبری را برعهده دارند، اظهار داشت: مصوبات شورایعالی فضای مجازی به تنهایی رافع نیازمندیهای مدیریت راهبردی فضای سایبر نیست.
محمدرضا مرادی دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبر در دانشگاه عالی دفاع ملی در گفتگو با خبرنگار مهر، با تکیه بر این که دفاع همه جانبه از ارکان سایبری در همه سطوح، از مهم ترین وظایف حکومت است، به این مورد پرداخت که دفاع از ارکان سایبری کشور نیازمند یک نظام یکپارچه منبعث از یک گفتمان نظری در عالی ترین سطوح مدیریت راهبردی کشور است. به نقل از ایشان، دکترین سایبری حلقه مفقوده مدیریت راهبردی فضای سایبر است. ضرورت اعمال قدرت سایبری بعنوان یکی از مؤلفه های قدرت ملی این پژوهشگر با بیان آیه مبارکه ۳۹ سوره حج که می فرماید «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ» به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت [جهاد] داده شده است. چونکه مورد ظلم قرارگرفته اند و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست؛ به بیانات مقام معظم رهبری در فروردین ۱۴۰۰ در خصوص این که «همه کشورهای دنیا، بر فضای مجازی اِعمال مدیریت می کنند اما در کشور ما، برخی به رها بودن فضای مجازی افتخار می کنند. درحالی که این شیوه به هیچ وجه افتخار ندارد» اشاره نمود و اظهار داشت: انقلاب اسلامی از بدو پیدایش گرفتار هجمه های فراوانی در عرصه های متعدد شده که این روند در فضای سایبر هم امتداد یافته است. هرچند امروزه نمی توان از فضای سایبری اجتناب کرد اما باید بخش های تهدیدآمیز این فضا را با مطالعه هوشمند به فرصت تبدیل و بعنوان ابزاری جهت ارتقا امنیت ملی کشور استفاده نمود. وی تصریح کرد: از مهم ترین صدمه های وارده به نظام در فضای سایبر میتوان به حمله سایبری به تأسیسات نطنز (حمله سخت) و شعله ور کردن فتنه ۱۳۹۶ توسط کانالی در شبکه های اجتماعی (حمله نرم) اشاره نمود که نقطه کانونی این حوادث، به مخاطره افکندن امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. اخیراً هم حمله سایبری به سامانه های هوشمند کارت سوخت، منجر به اختلال جدی در سامانه حمل و نقل کشور شد. مرادی اضافه کرد: دفاع همه جانبه از ارکان سایبری در همه سطوح، از مهم ترین وظایف حکومت است که جهت انجام آن، نیازمند یک نظام یکپارچه منبعث از یک گفتمان نظری در عالی ترین سطوح مدیریت راهبردی کشور است تا در لوای این گفتمان مشترک بتوان قدرت سایبری را در مؤلفه های قدرت ملی اعمال کرده و با عرضه مدلهای راهبردی برگرفته از این گفتمان مشترک و پیاده سازی آن در لایه های مختلف فضای سایبر به دفاع از تمامیت سایبری جمهوری اسلامی ایران بپردازیم. وی اظهار داشت: از طرفی متولیان و ذینفعان دفاعی در این فضا شامل دولت، سازمان ها، مردم در داخل و مجامع بین المللی در خارج از کشور باید همسو، هم افزا و هماهنگ در این فضا عمل کنند. چالش های نهادهای امنیت سایبری در مدیریت منسجم فضای مجازی دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبر در دانشگاه عالی دفاع ملی تصریح کرد: در شرایط کنونی، نهادهایی که وظیفه دفاع و امنیت سایبری را بر عهده دارند، با چالش هایی در مورد مدیریت یکپارچه و منسجم فضای مجازی مواجهند که حل آن ها نیازمند اقدام متقن، هماهنگ و مجدانه است. وی در تشریح این چالش ها به موارد زیر اشاره کرد: ۱- به علت گستردگی و فراگیر شدن فضای مجازی، این نهادها، دارای شرح وظایف متنوع و بعضاً مشابهی شده اند. لیکن دارای برداشت های یکسان و تعاریف استاندارد بومی در مفاهیم پایه نیستند. ۲- به دلیل تعدد ذی نفعان و متولیان در این عرصه، روابط حمایت شونده / حمایت کننده مناسب نمی باشد و مسؤلان و کارشناسان باید چندین رابطه را که هریک آزادی ها و محدودیت های خاص خویش را دارند درک و مدیریت کنند. ۳- فقدان جهت گیری واحد و مواضع اصولی اقدام کنندگان در فضای سایبر سبب شده مسئولین ضمن انجام اقدامات سلیقه ای و حرکات موازی، ناخواسته مسبب پدید آمدن چالش در فرایند دفاعی امنیتی سایبری شوند. ۴- کارکنان عملیات سایبری، باید هدف فرمانده را به خوبی بشناسند و قادر باشند اثرات تصمیم ها و سفارش های خودی را به سرعت ارزیابی کنند. همینطور باید بدانند که اغلب امکان دارد هنگام اتخاذ تصمیم ها فرصتی برای مشورت با مسؤلان ارشد وجود نداشته باشد و زمانی که حفظ سرعت عملیاتی ضروریست و فرمانده اختیار عمل لازم را اعطا کرده، لازم باشد تصمیم ها به صورت مستقل اتخاذ شوند. مصوبات شورایعالی فضای مجازی رافع نیازمندی ها نیست این پژوهشگر عنوان کرد: در سال ۱۳۹۰ شورایعالی فضای مجازی به تشخیص مقام معظم رهبری بعنوان بالاترین نهاد حاکمیتی، در شرایطی شکل گرفت که دستگاه ها دارای ناهماهنگی در مدیریت فضای مجازی کشور بودند. هرچند بعضی از نهادهای دفاعی امنیتی عضو این شورا هستند اما مصوبات این شورا به تنهایی رافع نیازمندی های این حوزه نیست. وی اظهار داشت: مدیریت راهبردی دفاعی امنیتی منسجم فضای سایبر، ضمن کسب بهره مندی حداکثری از فرصت های موجود در این فضا و ایجاد بازدارندگی در سطح منطقه و بین الملل، باعث می شود آمادگی دفاع و واکنش به هنگام و اثربخش در مقابل هر تهدیدی را داشته باشیم. عدم انسجام کافی و یکپارچگی در مدیریت این فضا، باعث نقصان در بهره برداری از فرصت های پدید آمده در آن و ناتوانی در پاسخگویی به تهدیدات فضای سایبر می شود. دکترین سایبری؛ حلقه مفقوده مدیریت راهبردی فضای سایبر مرادی خاطرنشان کرد: در جهت مرتفع ساختن چالش های مورد اشاره، ابزاری که در دنیا بعنوان اصول راهنمای جهت گیری یکپارچه اقدامات به کار می رود، «دکترین» است. تغییر شیوه مدیریت از وضعیت فعلی به مدیریت مبتنی بر دکترین و اصول فراتر از یک تاکتیک است. این یک روش جدید فکر کردن درباره مدیریت است. به نقل از ایشان، ایجاد یک دکترین مبتنی بر اصول برای دیگران، آنها را قادر می سازد برای خود تصمیم بگیرند، به جای آنها که برای آنها تصمیم گرفته شود یا تصمیم های (سطح کلان) به آنها تفویض شود. این یک مدل حکمرانی توزیع شده برای سازمان های شبکه است. این پژوهشگر تصریح کرد: چابکی از راه توانمندسازی تصمیم گیری، دستیابی به هماهنگی به همراه استقلال در سازمان، عملیاتی کردن راهبرد از راه شبکه، سازگاری سریع با شرایط پیشبینی نشده از اثرات دکترین است. نقش اصلی دکترین ایجاد زبان واحد، هدف مشترک و وحدت رویه در اقدام ها و فعالیت ها است. دکترین هدایت گر اقدام ها در سطوح مختلف است و درک مشابهی در اذهان، بدون در نظر گرفتن جایگاه، رتبه و تخصص آنها بوجود می آورد.